Dynamisch belichten bespaart energiekosten
Glastuinders kunnen met dynamisch belichten de energiekosten op hun bedrijf tot wel 8 procent verlagen zonder concessies te doen op kwaliteit. 'Door zoveel mogelijk licht toe te passen als de elektraprijs laag is en de belichting terug te schroeven als de prijs hoog is, kun je kosten besparen. Hoe extremer je als teler kunt en durft te sturen, hoe groter de besparing', zegt plantspecialist Erik Stappers van Signify.
Stappers baseert zich op een vergelijkingsproef bij Botany. Daarin heeft Signify het afgelopen seizoen in tomaat de combinatie van timing en lichtsom op basis van de energieprijs getest. Dit gebeurde in twee afdelingen die op weekbasis dezelfde lichtsom ontvingen. In de eerste afdeling werd belicht bij een constante lichtintensiteit van 220 micromol per vierkante meter per seconde en een daglengte van achttien uur.
In de naastgelegen afdeling werd dynamisch belicht bij een maximale lichtintensiteit van 300 micromol. Daar werd ook gedimd. 'De minimale lichtintensiteit was tijdens de belichtingsperiode altijd 50 micromol', zegt de plantspecialist. Dat minimum is afhankelijk van het ras, de gewasstand en de plantbelasting.
Weekenden en nachten
Sturing vond plaats op basis van de stroomtarieven. In de weekenden en in de nachten werden de hoogste lichtintensiteiten toegepast. 'Dit maakte dat op die momenten ook de hoogste kastemperaturen werden gerealiseerd', meldt Stappers.
In de proef hebben we wat extremer gestuurd om de bandbreedte voor dynamisch belichten te kunnen definiëren
Hierin ziet de plantspecialist een verschil met de huidige teeltwijze. 'In de praktijk wordt vaak gestreefd naar een temperatuurpiek in de middag. In de proef hebben we wat extremer gestuurd om de bandbreedte voor dynamisch belichten te kunnen definiëren.'
Tijdens de proef is bijna dagelijks van 6 tot 9 uur 's ochtends teruggedimd naar 50 micromol, zegt Stappers. 'Dit is een lager lichtniveau dan telers in de praktijk durven toe te passen.' Hij voegt toe dat tijdens de proef wel een vast patroon is aangehouden. 'Idealiter stuur je op het liveverloop van de elektraprijzen. Dat hebben wij nu niet gedaan.'
Groeipotentieel is gelijk
De dynamische belichtingsstrategie had geen effect op de fotosyntheseactiviteiten. Daaruit concludeert de plantspecialist dat het groeipotentieel gelijk is. Wel had de dynamisch gestuurde afdeling in de winter een meer generatieve gewasstand. 'Dit gewas liet minder de neiging zien om te sterk of te zwaar te worden. Er was een betere balans', legt hij uit. 'Maar tot een productieverschil heeft dit niet geleid.'
Verder was een verschil zichtbaar in het vruchtgewicht. 'In de periode februari/maart nam het aandeel buitenlicht toe. In de statische afdeling zagen we dat de plant hier sneller op reageerde, met een oplopend vruchtgewicht. Dit gewas stond daarnaast iets sterker, waardoor het waarschijnlijk de potentie had iets grovere vruchten te maken. Al hebben we ook hier uiteindelijk geen productieverschil gezien', licht Stappers toe.
Tot slot stelt de plantspecialist dat de dynamische afdeling een iets hogere verdamping had. 'Een directe verklaring hiervoor is lastig. Daarom is de relatie tussen ledlampen en verdampingsniveaus onder diverse omstandigheden een speerpunt in het onderzoek dat we komend belichtingsseizoen uitvoeren.'
Efficiëntie neemt toe
Het onderzoek leert dat er veel mogelijk is met het sturen van lichtintensiteit om de kosten te verlagen. Enerzijds wordt bespaard door relatief meer elektra te gebruiken in goedkopere uren. Daarnaast neemt de efficiëntie van armaturen toe als deze worden teruggedimd. Dit zorgt voor een elektrabesparing als de installatie niet volledig wordt belast. Hoe groot de besparing is, hangt van specifieke teeltsituaties af.
Volgens Stappers is het wel belangrijk in gedachten te houden dat je met dynamisch belichten ook stuurt op parameters als temperatuur, water en verwarming. 'Wees er alert op dat deze ook naar gewasbehoefte worden aangepast.'
