Led bespaart energie bij leliebroei
Ledlicht biedt kansen voor de lelieteelt om met minder fossiele energie te werken. Het luistert nauw maar in de voorbroei is met kleur, intensiteit en tijd energiebesparing mogelijk. Ook biedt het de optie om met meerlagen teelt te werken.
Dit constateren Plant Lighting en Delphy in nieuw onderzoek. De effecten van ledbelichting gedurende een daglichtloze voorbroeifase zijn afgelopen winter onderzocht bij Plant Lighting en een proefkas bij het Delphy Improvement Centre in Bleiswijk. Daarbij is het effect op gewasontwikkeling en de eindkwaliteit na afbroei in de kas bekeken, licht directeur en onderzoeker Sander Hogewoning van Plant Lighting toe.
De recente proef, die mogelijk uitmond in fossielvrije leliebroei, noemt Hogewoning 'bijzonder'. Diezelfde mening zijn de mededeelnemers 'Kas als Energiebron' en de gewascoöperatie lelie toegedaan.
Als een lage lichtintensiteit gedurende de voorbroeifase voldoende is, kan er fors worden bespaard op elektra en bij een meerlagenteelt ook op warmte en op ruimte.
De benodigde lichtintensiteit blijkt zeer beperkt
Het onderzoek richtte zich op de effecten van lichtintensiteit en lichtspectrum gedurende een daglichtloze voorbroeifase onder led. Ook de gevolgen voor gewasontwikkeling en de eindkwaliteit na afbroei in de kas zijn onderzocht.
Twee rassen
De lelierassen Tabledance (OT) en Santander (Oriëntal) zijn hiervoor in vijf opeenvolgende proefronden voorgebroeid onder verschillende belichtingsstrategieën. De proef vond plaats van oktober 2019 tot april 2020.
In iedere proefronde zijn de kisten met lelies eerst enige weken in donker voorgetrokken bij 10 tot 12 graden Celsius. Vervolgens zijn de kisten in een klimaatkamer van Plant Lighting bij 18 graden Celsius geplaatst onder zes verschillende lichtbehandelingen per proefronde. De kisten werden na 15 tot 25 dagen voorbroei verplaatst naar een proefkas bij Delphy Improvement Centre. Daar werden de lelies bij 18 graden verder afgebroeid onder praktijkomstandigheden.
De lichtintensiteit die benodigd is in de voorbroeifase, blijkt zeer beperkt. Slechts 25 micromol PAR aangevuld met 6 micromol verrood licht bleek voldoende en gaf eenzelfde eindresultaat als 50 of 100 micromol PAR-licht aangevuld met 6 micromol verrood licht.
Vertraging ook mogelijk
Verrood licht in de voorbroei bleek cruciaal voor behoud van een trekduur vergelijkbaar met de controle, direct na voortrek in de kas. Zonder verrood licht trad forse vertraging op, tot wel tien dagen bij minder taklengte en takgewicht.
Hoewel de vertraging meestal niet gewenst is, kan de mogelijkheid om hierop te kunnen sturen, in bepaalde gevallen voordeel bieden. 'Bij rassen die te kort blijven of in warme periodes waarin takken te kort en te licht zijn, is voorbroei onder een spectrum zonder verrood wellicht aantrekkelijk', schrijft het team van Plant Lighting.
Om vertraging te voorkomen, blijkt 6 micromol verrood licht nodig tijdens de voorbroei. Minder verrood licht (3 micromol) resulteerde al in vertraging en meer lengte. Meer verrood licht (12 micromol) gaf geen duidelijke meetbare versnelling.
Ook de gelijkmatigheid van afrijping is een belangrijke factor. Er viel geen duidelijke trend te ontdekken in het effect van de dosis verrood licht op de periode waarin 90 procent van de takken is geoogst, maar voor een nauwkeurige bepaling hiervan geldt dat deze proefopzet klein is, duiden de onderzoekers.
De proef is uitgevoerd met twee rassen. De verwachting is dat de proefresultaten ook van toepassing zijn op andere rassen van het Oriëntal-type, maar dit is nog niet zeker.
'Verder is het belangrijk om te bedenken dat de lage lichtintensiteit vanaf een zeker ontwikkelingsstadium niet meer zal voldoen om een goede kwaliteit lelie te kunnen broeien. De voorbroei mag dus niet te lang duren', waarschuwen de teeltexperts.
Energiebesparing dus mogelijk
De hoofdconclusie is dat een energiezuinige voorbroei onder ledlicht zonder kwaliteitsverlies mogelijk is. De lage benodigde lichtintensiteit maakt een aparte voorbroeifase naar alle waarschijnlijkheid praktisch goed haalbaar voor kwekers.
De investeringen in belichtingsarmaturen en elektraverbruik die bedrijven moeten doen om van de deze technieken gebruik te maken, blijven op deze manier beperkt. Toepassing kan op meerdere manieren, zien Delphy en Plant Lighting: van een geautomatiseerd meerlagensysteem tot een apart schakelbare belichting voor de eerste teeltweken.$1
